Sterilitet je medicinsko stanje koje je sve rasporostranjenije u svetu. Statistika pokazuje da zbog steriliteta od 15% do 18% parova ne mogu da se ostvare kao roditelji ni posle godinu dana redovnih seksualnih odnosa sa ciljem začeća.
Gotovo identično zastupljen i kod muškaraca i kod žena (od 30% do 40%), sterilitet je uzrokovan brojnim faktorima. Uzroci steriliteta mogu biti biološki, genitalni, vezani za ranije istorije bolesti, povrede, upotrebu lekova i psihička stanja. Uzrok steriliteta mogu biti i godine (naročito kod žena), ali i stil života – napetost i stres, gojaznost, ishrana, izloženost toksičnim agensima (kofein, nikotin, alkohol, droge, steroidi) i nekim agensima spoljne sredine (izloženost povišenoj temperaturi, jonizujućem zračenju, teškim metalima, nekim organskim rastvorima i pesticidima).
Zbog činjenice da se u 10% slučajeva steriliteta ne može dati egzaktno objašnjenje njegovog uzroka, odgovor se takođe traži u domenu psihologije. Veruje se da je u mnogim slučajevima neplodnosti u pitanju tzv. psihogeni sterilitet, bez obzira da li se radi o nemogućnosti začeća prirodnim putem ili o slučajevima u kojima ne dolazi do trudnoće ni u procesu vantelesne oplodnje.
UZROCI STERILITETA
KOD ŽENA
- Godine starosti su značajan uzrok steriliteta naročito kod žena. Mogućnost steriliteta (infertiliteta) kod žena između 35-44 godine života je duplo veća u odnosu na žene između 30-35 godine.
- Hormonski poremećaji – poremećaji sa menstrualnim ciklusom, menopauza ili poremećaji ovulacije i razvoja jajne ćelije, smanjenje ovarijalne rezerve, prekomerna gojaznost, ekstremna mršavost, poremećaj rada štitne žlezde, povišene vrednosti prolaktina, povišene vrednosti muških hormona, preterana fizička aktivnost, stres itd.
- Neprohodnost jajovoda je najčešći uzrok steriliteta (40-50%). Može biti delimična ili potpuna, a uzrokovana: upalom, endometriozom, postojanjem priraslica nastalih nakon operacija u maloj karlici (operacija slepog creva, jajnika, cista na jajniku i sl.), prethodnom vanmateričnom trudnoćom itd.
- Slabija funkcija jajnika, koja ima za posledicu izostanak ovulacije (pojavljuje se i kod žena koje imaju naizgled uredne menstruacije)
- Anomalije materice
- Endometrioza (ćelije sluznice materice van manerice)
- Polipi, pregrade i miomi
- Policistični jajnici i policistični sindrom
- Promene na grliću materice
- Zapaljenja, tumori, urođene anomalije
- Imunološki problem
- Psihički razlozi – opterećenost željom za trudnoćom, napetost, stres
UZROCI STERILITETA
KOD MUŠKARACA
- Godine starosti imaju manji uticaj na reproduktivnu sposobnost muškaraca, ali, naročito kod muškaraca posle 45 godine života, mogu biti faktor koji utiče na sterilitet.
- Smanjena produkcija spermatozoida
- Poremećaj transporta spermatozoida – nastaje usled začepljenosti semenih kanala (nakon upala, operacija i sl.), što dovodi do azoospermije- nedostatak spermatozoida u ejakulatu.
- Retrogradna ejakulacija – stanje u kom seme ide nazad u bešiku tokom ejakulacije.
- Povreda (trauma) testisa
- Varikokela – proširene vene unutar mošnica.
- Karcinom testisa
- Defekt ili opstrukcija u reproduktivnom sistemu – kriptorhizam, anorhizam itd.
- Bolest – cistična fibroza, anemija srpastih ćelija, seksualno prenosive bolesti i sl.
- Hormonska disfunkcija
- Infekcija – prostatitis, epididimitis, orhitis i sl.
- Sistemske bolesti – visoka temperatura, infekcije, bolesti bubrega i sl.
- Lekovi – za visok krvni pritisak, artritis itd.
- Poremećaji metabolizma
- Toksični agensi
- Imunološki problem
- Psihički razlozi – napetost, stres i sl.
